Na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych autorskie prawa majątkowe przysługujące twórcy obejmują wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Korzystanie z utworu można określić jako jego eksploatację.
W odróżnieniu do praw osobistych, autorskie prawa majątkowe mogą być zbywane.
W przypadku zawarcia przez twórcę umowy przenoszącej majątkowe prawa autorskie na nabywcę, zakres korzystania z utworu wyznaczają pola eksploatacji wymienione w tej umowie.
W przepisie art. 41 ust. 2 powołanej ustawy wyrażona została bowiem bardzo istotna dla praktyki obrotu prawami autorskimi norma, zgodnie z którą treść umowy odnosi się tylko do pól eksploatacji, które zostały w niej wyraźnie wymienione.
Pominięcie, bądź wskazanie w umowie określonych pól eksploatacji ma zatem decydujące znaczenie dla wykładni umowy i ewentualnej odpowiedzialności nabywcy praw.
Kancelaria Prawna Modus to pełne, profesjonalne wsparcie i doradztwo w zakresie prawa własności intelektualnej.
Twórca może skutecznie dochodzić wobec nabywcy ochrony przysługujących mu do utworu autorskich praw majątkowych i osobistych w przypadku wykorzystania ich przez nabywcę niezgodnie z postanowieniem umowy.
W art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zostały określone przykładowe odrębne pola eksploatacji. Należą do nich:
1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Zgodnie z utartym stanowiskiem doktryny powyższy katalog nie jest zamknięty, a jedynie przykładowy i strony mogą w umowie zmodyfikować zakres przeniesienia autorskich praw majątkowych.
Ponadto należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych umowa może dotyczyć wyłącznie pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawierania.
Na tle braku wyraźnego wskazania w umowie pól eksploatacji zarysowały się w doktrynie i orzecznictwie dwa nurty poglądów.
Pierwszy z nich postuluje uznać pole wyraźnie w umowie niewymienione jako nieobjęte przeniesieniem. Nabywca autorskich praw majątkowych będzie mógł realizować swoje uprawnienia tylko na polach wyraźnie wymienionych w umowie łączącej go z twórcą.
Zgodnie zaś z drugim – liberalnym stanowiskiem, pomocne w wypadku niewymienienia w umowie pól eksploatacji będą ogólne reguły wykładni przewidziane w art. 65 KC, pozwalające ustalić zakres przeniesienia , ewentualnie w grę wchodzić może zastosowanie przepisu art. 49 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
W tym zakresie warto przywołać orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15.12.2015 r. (I ACa 479/15): ,,Okoliczność, że w umowie nie wymieniono pól eksploatacji, nie czyniłaby umowy nieważną, ponieważ stosownie do przepisu art. 49 ust. 1 Prawa autorskiego zakres przeniesienia praw należy określić w takim przypadku zgodnie z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami.’’
