Przełożony, powierzając wykonywanie czynności na własny rachunek osobie, która podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, rozszerza swoją odpowiedzialność na działalność realizowaną za pomocą podwładnego.
Odpowiedzialność zwierzchnika za podwładnego oparta jest na zasadzie ryzyka i zwierzchnik nie może uwolnić się od tej odpowiedzialności poprzez wykazanie braku winy w nadzorze czy w wyborze podwładnego.
W świetle normy wyrażonej w art. 430 KC przesłankami odpowiedzialności zwierzchnika za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej przez podwładnego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności są: powierzenie na własny rachunek wykonania czynności podwładnemu, zawiniony czyn podwładnego, szkoda wyrządzona przy wykonywaniu powierzonej mu czynności oraz związek przyczynowy między zawinionym czynem podwładnego a szkodą.
Zachowanie sprawcy może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego w sposób jednolity przyjmuje się zasadę, że w art. 430 KC chodzi tylko o szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu powierzonej czynności. Wyłączyć z zakresu art. 430 KC należy takie stany faktyczne, w których wyrządzenie szkody nie pozostaje w żadnym związkuz wykonywaniem powierzonej podwładnemu czynności oraz wypadki, gdy podwładny wyrządza szkodę tylko przy sposobności spełnienia powierzonych mu obowiązków.
Kancelaria Prawna Modus Wrocław świadczy usługi pełnego, profesjonalnego wsparcia i doradztwa prawnego w zakresie prawa cywilnego oraz umów najmu.
Wymóg, aby szkoda była wyrządzona przy wykonywaniu powierzonej czynności oznacza, że “(…) między powierzeniem czynności a działaniem, w którego wyniku nastąpiła szkoda, powinien zachodzić związek przyczynowy i to związek takiego rodzaju, jaki w myśl obowiązujących zasad usprawiedliwia odpowiedzialność zobowiązanego do odszkodowania. Chodzi tu więc o związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 KC, ograniczający się do następstw normalnych, tj. takich, jakie na podstawie doświadczenia życiowego należy uznać za stanowiące z reguły skutki danego rodzaju działań lub zaniechań, w odróżnieniu od wypadków, które poza taką regułę wykraczają” (tak SN w wyroku z dnia 9 grudnia 1958 r., sygn. akt: I CR 867/58).
Nad kwestią przesłanki wyrządzenia szkody przy wykonywaniu czynności powierzonej pochylił się również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 września 2022 r. (sygn. akt: II CSKP 466/22), wskazując: ,,Dla prawidłowej identyfikacji przesłanki wyrządzenia szkody przy wykonywaniu czynności powierzonej w rozumieniu art. 430 k.c. decydujące znaczenie ma to, czy czynność, której wykonanie przez podwładnego doprowadziło do wyrządzenia osobie trzeciej szkody, wchodziła w zakres czynności powierzonych, czy też szkoda została wyrządzona wskutek innej czynności (np. pracownik zakładu energetycznego, po naprawie urządzeń elektroenergetycznych, podjął się jeszcze wykonania naprawy dachu przez montaż brakującej dachówki, która spadła i uderzyła w głowę osobę trzecią; w tym przykładzie, co oczywiste, zakład energetyczny nie będzie odpowiadał za podwładnego, który wyrządził osobie trzeciej szkodę na skutek wadliwego montażu dachówki).’’
